رقص‌های آذربایجانی

رقص‌های آذربایجانی از سری رقص‌های فولکلوریک است که از نسلی به نسل بعدی منتقل و در این پروسه توسعه و شکل گرفته‌است. بعضی از این رقص‌ها در اصل جزء مراسم دینی و یا جزء از آمادگی‌های جنگی و دفاعی بوده‌است در هر صورت در حال حاضر از این رقص‌ها در مجالس عروسی در ایران و جمهوری آذربایجان و در برگزاری برنامه‌های ورزشی و گردهمایی‌های فرهنگی در جمهوری آذربایجان استفاده می‌شود.

* شاخسی (شاه حسین) رفتن که در ماه محرم در بین مردم آذربایجان رواج دارد در اصل یک رقص و رژه نظامی بوده‌است.

* دیدگاه هلن اریکسن درباره رقص بانوان آذربایجان :« آذربایجان یکی از جمهوری های قفقاز شوروی سابق بود. امروزه جمهوری مستقلی است که به دلیل داشتن ذخایر غنی نفت مورد توجه بین­المللی است.

تعداد بسیاری از آذری­ها در شمال غربی ایران ودر منطقه شهر تبریز ساکن هستند. رقص بانوان در قفقاز به لحاظ حرکات دلپذیر دست، حرکات بیانگر بازو و قدمهای ظریف از دیگر رقص ها تمیز داده میشود. قدمهای ظریف ایفاگر رقص توسط دامن های بلند پوشیده شده و چنین می نماید که ایفاگر رقص به حالت شناور بر روی زمین جاری است.

رقص ها گاهی غمگین، گاهی آتشین و بیشتر تغزلی است و بیانگر سرشت فاخر بانوان آذری است. رقصهای سولو و گروهی درعروسی و سایر مناسبتها اساسا ساده است. این رقصها در شوروی سابق بصورت رقصهای هنری صحنه­ای، ارتقا یافته است.

لیست انواع رقص‌های فولکلوریک قدیمی آذربایجانی

رقص یاللی

رقص جیرانی

رقص آسما کسمه

* رقص آبایی

* رقص آذربایجان

* رقص آستا قاراباغی

* رقص آسما کسمه

* رقص آغیر قاراداغی

* رقص آلچا گولو

* رقص آواری

* رقص آی بری باخ

* رقص انزلی

* رقص اوچ بادام بیر قوز

* رقص اوچ نومره. دورد نومره. بش نومره. آلتی نومره

* رقص اوزون دره

* رقص اون دورد نومره

* رقص ایکی آروادلی

* رقص بریلیانت

* رقص بنؤوشه

* رقص پهلوانی

* رقص تامارا

* رقص توی (عروسی)

* رقص توراجی

* رقص ترکمه

* رقص جامیش باغا گیردی

* رقص جنگی

* رقص جیرانی

* رقص جهری بی یم

* رقص چاتتادی

* رقص چال پاپاق

* رقص چیت تومان

* رقص خالاباجی

* رقص خان­ چوبانی

* رقص دارتما یاخام جیریلدی

* رقص دارچینی

* رقص دسمالی

* رقص رنگی

* رقص زوغالی

* رقص ساری باش

* رقص ساموخ

* رقص سمنی

* رقص شالاخو

* رقص شاهسونی

* رقص شکی

* رقص عنابی

* رقص قازاغی

* رقص قایتاغی

* رقص قوچعلی

* رقص قوفتا

* رقص قیتقیلدا

* رقص قیزلار بولاغی

* رقص قیزیل گول

* رقص کئچی مه مه سی

* رقص کسمه

* رقص کندیری

* رقص کوراغلو

* رقص کوراغلونون قایتارماسی

* رقص گلین آتلاندی

* رقص گلین گتیرمه

* رقص گلین هاواسی

* رقص گول گز

* رقص گولمه یی

* رقص لاله

* رقص مجسمه

* رقص میصری

* رقص میرزایی

* رقص میرواری

* رقص نازنازی

* رقص واغزالی

* رقص وئلاچولا

* رقص هالای

*رقص هئیراتی

* رقص هئیوا گولو

* رقص یاللی

* رقص یئرلی

* رقص یوز بیر

لیست انواع رقص‌های فولکلوریک معاصر آذربایجانی

* آذربایجان مارالی

* آغ چیچک

* آیشات

* اوزومچی

*اووچی

* ایلک باهار

* بایرام سوئیتاسی

* بختوری

* چوبان رقصی

* چوبانی

*داغلار گوزلی

* داغلی رقصی

* دیلیجان

* دیاموند

* ساری گلین

* ساز

* شیخ شامیل

* عاشق آبادی

* قاراباغ یاللیسی

* قاوال* قیسقانج

* لزگی* مارال

* مزه لی

* نابات خانیم

* ناز ایلمه

* نعلبکی

* نه قدر قشنگسن

* یوردو- یوردو

رقص لزگییا رقص لزگینکا (به ترکی آذربایجانی: Ləzgi) (به انگلیسی: Lezgi) رقص رزمی بزمی اهالی آذربایجان و از جمله مشهورترین و قدیمی‌ترین آنهاست که تحت تاثیر نام مردم لزگی به رقص لزگینکا و بعدها به رقص لزگی شهرت یافته است.

لزگی‌ها مردمانی مسلمان وساکن جمهوری خودمختار داغستان روسیه در منطقه قفقاز هستند.آهنگ رقص لزگیآهنگ آن ریتمیک، متحرک و سبک است که ابتدا با جهش‌های آرام‌آرام شروع شده و بعداً ضرب آن زیادتر شده و در پایان به ریتم تند تبدیل می‌شود.

همراه با رقص لزگی سه نت چهار تایی نواخته می‌شود که گویند همان باله مشهور آذربایجان است و نوای سرنا و دهل آن را همراهی می کند.میزان موسیقی لزگی 6/8 و تمپو آن 2/3 است.حرکات رقص لزگیمراسم رقص لزگی دارای چندین حرکت آرام و تند است که بلافاصله با چرخش سریع تغییر ریتم داده و با حرکات موزون رقص ناز اِلَما (ناز نکن) و رقص کوراوغلو (قهرمان مبارزه با ظلم و ستم) توسط هنرمندان آذری ترکیب شده و رقص دلنشینی را پدید آورده است .نشست و برخاست ها،حرکات مخصوص دست و پنجه پا در حین رقص نشان دهنده و یادآور نماد و خصوصیات قومی و ملیتی ایفاگران رقصند که از آن جمله به عنوان نمونه می توان به موارد زیر اشاره نمود:

* روی پنجه پا می‌ایستند سپس قدرت را از نوک پا می‌گیرند و به طرف سینه می‌کشند و آن را داخل سینه می‌کنند که علت ایستادن روی پنجه داشتن قامتی کشیده و سرعت عمل بالا می‌باشد و همچنین جلو بودن سینه نشانگر سپر برای دفاع از خاک و ناموس می‌باشد.* شکم را داخل می‌کشند و سینه را جلو نگه می‌دارند.

* دست‌ها را باز و سر را بالا نگه می‌دارند و به طرف جلو نگاه می‌کنند که دست‌های باز نشانگر سپر برای دفاع از خاک و نشانه آزادی و تمایل به پرواز است.

* سر را بالا نگه می‌دارند تا نشان دهند ملتی همیشه سربلند هستند.

* طریقه نگه داشتن دست‌ها بدین صورت است که در سه زاویه مختلف حتماً باید نود درجه باشد.لباس رقص لزگیاین رقص با لباس‌های خاص و بسیار شکیل در رنگ‌های گوناگون که اغلب مشکی و قرمز بوده و با چکمه براق تا زیر زانو و با کلاهی از پشم سپید، همراه با بالاپوشی سبک و چسبیده به بدن و شلواری تنگ و چسبان و مناسب برای هرگونه حرکت آغاز می‌شود. این رِنگ‌ها از نظر عاطفی خاصیت روانی و تأثیر درونی نقش اساسی دارند به عنوان نمونه:

* رنگ قرمز دارای کشش و قدرت انرژی زیاد است. مثبت و متجاوز و تهییج‌کننده است، موجب افزایش کشش عضلانی بدن می‌شود و این برای تحرک زیاد لزگی بسیار مناسب است. محرک اراده برای پیروزی و مظهر حیات و زندگی است به منظور دفاع از سرزمین و محتوای عاطفی رنگ قرمز آمال و آرزوهاست. روان‌شناسان شکل رنگ قرمز را مربع می‌دانند و صدایی شبیه به ترومپت دارد و بلند و از نظر موسیقی گام ماژور را دربرمی‌گیرد، قرمز را به عنوان رنگ اصلی و رنگ استاندارد معرفی می‌کنند.

* رنگ سیاه را افراد کمال‌طلب، رمزآلود و شیک‌پوش و برعکس سفید را افراد خاکی دارای اخلاص و اعتدال دربر دارند و رنگ سیاه را سمبل پوشیدگی اختفا، رازداری، ابهام، ترور، حیا و حجب، شکنجه و... می‌دانند، پس هریک از این رنگ‌ها درخور معنا و مفهومی هستند.نحوه اجرای رقص لزگیلزگی از جانب مردان به صورت انفرادی و یا از طرف زنان به شکل دونفره اجرا می شود، حضور زنان و مردان در کنار هم نشانه‌ای است که به یک اندازه در آینده مؤثر هستند.زمانی که از جانب دو نفر مرد اجرا می‌شود به مسابقه‌ای تبدیل می‌شود که در آن چابکی و سایر مهارت‌های رقاصان را به نمایش می‌گذارد اکثر اوقات با شمشیر و یا چوب همراه است که نشانه مردان دلیری است که در حفاظت از قلمرو و ایل مصمم و توانایند.و گاهی نیز به صورت گروهی اجرا می‌شود که رقص دسته‌جمعی در کنار هم نشانگر آن است که تمامی اعضا در برابر هر عامل خارجی متحد و یک‌پارچه‌اند و در حفظ داشته‌های فرهنگی یکدل و مصمم.رقص لزگی شباهتهای زیادی به رقص قایتاغی دارد.